کنوانسیون ۲۰۰۳
مترجم: دکتر فرزین فردانش
کنوانسیون برای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس
پاریس، ۱۷ اکتبر ۲۰۰۳
MISC/2003/CLT/CH/14
کنوانسیون برای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس
کنفرانس عمومی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد که از این پس یونسکو خوانده می‌شود، در سیو دومین نشست خود در تاریخ ۲۹ سپتامبر تا ۱۷ اکتبر ۲۰۰۳ در پاریس،
با ارجاعبهاسناد بین‌المللی موجود درباره حقوق بشر، به‌ویژه اعلامیه جهانی حقوق بشر ۱۹۴۸، پیمان بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ۱۹۶۶، و پیمان بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی ۱۹۶۶،
با توجه بهاهمیت میراث فرهنگی ناملموس، به عنوان یکی از عوامل اصلی تنوع فرهنگی و ضامن توسعه پایدار، چنانکه در توصیه‌نامه‌‌ی یونسکو در پاسداری از فرهنگ سنتی و عامه ۱۹۸۹، در اعلامیه‌ی جهانی یونسکو در تنوع فرهنگی ۲۰۰۱ و در اعلامیه‌ی استانبول ۲۰۰۲ که در سومین میزگرد وزیران فرهنگ تصویب شد، مورد تأکید قرارگرفته است،
با توجه بهوابستگی متقابل و ریشهدار میان میراث فرهنگی ناملموس و میراث فرهنگی و طبیعی ملموس،
با عنایت بهاینکه فرایندهای جهانی شدن و دگرگونی اجتماعی، همراه با شرایطی که این دو پدیده برای تجدید گفتگو بین جوامع ایجاد می‌کنند، همانند پدیده‌ی نابردباری، باعث ایجاد خطرهای مهلک زوال و نابودی میراث فرهنگی ناملموس نیز میشوند و این امر به‌خصوص به خاطر فقدان منابع لازم برای پاسداری از این میراث رخ میدهد،
با آگاهیاز خواست جهانی و نگرانی مشترک نسبت به پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس بشریت،
با عنایت بهاینکه جوامع، به‌ویژه جوامع بومی، گروهها و، در برخی موارد، افراد، نقش مهمی در فراوری، پاسداری، نگهداری و بازآفرینی میراث فرهنگی ناملموس ایفا می‌کنند و بدین گونه موجب غنای تنوع فرهنگی و خلاقیت بشری میشوند،
نظر بهتأثیر گسترده فعالیتهای یونسکو در ایجاد اهرمهای قانونی برای حفاظت از میراث فرهنگی به‌ویژه کنوانسیون محافظت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان ۱۹۷۲،
نظر بیشتر بهاینکه هنوز هیچ سند چندجانبه‌ی الزامآوری درباره‌ی پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس وجود ندارد،
با توجه بهاینکه لازم است پیمانهای بین‌المللی، توصیه‌نامه‌ها و قطعنامههای موجود درباره‌ی میراث فرهنگی و طبیعی به طرز مؤثری توسط مقررات جدیدی در رابطه با میراث فرهنگی ناملموس غنی و تکمیل شوند،
با توجه بهنیاز به ایجاد آگاهی افزون‌تر به‌ویژه در نسلهای جوانتر، از اهمیت میراث فرهنگی ناملموس و پاسداری از آن،
با توجه بهاینکه جامعه بین‌المللی همراه با کشورهای متعهد این کنوانسیون باید، با روحیهای سرشار از همکاری و کمک متقابل، به پاسداری از این میراث فرهنگی یاری کنند،
با یادآوریبرنامههای یونسکو درباره میراث فرهنگی ناملموس به‌ویژه اعلان شاهکارهای میراث شفاهی و ناملموس بشریت،
با توجه بهنقش ارزنده‌ی میراث فرهنگی ناملموس به‌عنوان یکی از عوامل نزدیکتر نمودن انسانها به یکدیگر و تضمین تبادل و درک متقابل در میان آنان،
این کنوانسیون را در تاریخ هفدهم اکتبر ۲۰۰۳تصویب می‌کند.
اول. مقررات کلی
ماده ۱- اهداف کنوانسیون
اهداف این کنوانسیون عبارت‌اند از:
الف ـ پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس:
ب ـ تضمین احترام به میراث فرهنگی ناملموس جوامع، گروهها، و افراد ذیربط:
ج ـ آگاهی‌رسانی در سطح محلی، ملی و بین‌المللی درباره اهمیت میراث فرهنگی ناملموس، و درباره تضمین قدردانی متقابل از آن؛
دـ تدارک برای همکاری و کمک بین‌المللی.
ماده ۲- تعاریف
در اهداف این کنوانسیون،
۱ـ «میراث فرهنگی ناملموس» به معنای رفتارها، نمادها، بیانها، دانشها، مهارتها و نیز وسایل، اشیاء، مصنوعات دستی و فضاهای فرهنگی وابسته به آن‌ها است ـ که جوامع، گروهها و در برخی موارد افراد، آن‌ها را به عنوان بخشی از میراث فرهنگی خود میشناسند. این میراث فرهنگی ناملموس که از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود، پیوسته توسط جوامع و گروهها در پاسخ به محیط، تعامل با طبیعت و تاریخشان بازآفرینی می‌شود و حس هویت و تداوم را برایشان به ارمغان میآورد، و بدین ترتیب احترام به تنوع فرهنگی و خلاقیت بشری را ترویج می‌کند. در اهداف این کنوانسیون، تنها به آنگونه از میراث فرهنگی ناملموس توجه می‌شود که با اسناد بین‌المللی موجود حقوق بشر، شرایط احترام متقابل میان جوامع، گروهها و افراد، و نیز توسعه پایدار هماهنگ باشد.
۲ ـ «میراث فرهنگی ناملموس»، چنانچه که در بند ۱ در بالا تعریف شد، از جمله، در زمینههای زیر جلوهگر می‌شود:
الف ـ سنتها و بیانهای شفاهی، شامل زبان به عنوان رسانه‌ی میراث فرهنگی ناملموس؛
ب ـ هنرهای نمایشی؛
ج ـ رفتارهای اجتماعی، مراسم مذهبی و جشنها؛
د ـ دانشها و رفتارهای وابسته به طبیعت و عالم؛
ه ـ هنرهای دستی سنتی.
۳ـ واژه «پاسداری» به معنای اقداماتی به منظور تضمین دوام میراث فرهنگی ناملموس، شامل شناسایی، مستندسازی، پژوهش، حفظ، محافظت، ترویج، ارتقاء، انتقال، به‌ویژه از راه آموزش رسمی و غیررسمی، و نیز احیاء جنبههای مختلف چنین میراثی است.
۴ـ «کشورهای متعهد» به معنای کشورهایی است که به این کنوانسیون متعهد شدهاند و این کنوانسیون در آن کشورها لازم‌الاجرا است.
۵ـ این کنوانسیون در قلمروهای مذکور در ماده ۳۳ نیز بدون تغییر قابل‌اعمال است که مطابق با شرایط مقرر در همان ماده متعهد این کنوانسیون میشوند. از این نظر، اصطلاح «کشورهای متعهد» به آن قلمروها نیز اطلاق می‌شود.
ماده ۳- وابستگی به دیگر اسناد بین‌المللی
هیچ چیز را در این کنوانسیون نمیتوان به شکلی تعبیر کرد که:
الف ـ ایجاد تغییر در مقام یا کاهش در سطح محافظت از آثار میراث جهانی تحت کنوانسیون محافظت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان ۱۹۷۲ کند، چنانچه یک فقره از میراث فرهنگی ناملموس به آن آثار ارتباط مستقیم داشته باشد، یا
ب ـ بر حقوق و وظایف کشورهای متعهد که از اسناد بین‌المللی مربوط به حقوق مالکیت فکری یا مربوط به کاربرد منابع زیستشناسی و بومشناسی ناشی میشوند و آن کشورها متعهد آن اسناد هستند، تأثیر گذارد.
دوم. نهادهای کنوانسیون
ماده ۴- مجمع عمومی کشورهای متعهد
۱ـ من‌بعد مجمعی عمومی از کشورهای متعهد تشکیل می‌شود که از این پس «مجمع عمومی» خوانده خواهد شد. مجمع عمومی هیئت حاکمه این کنوانسیون است.
۲ـ مجمع عمومی هر دو سال یک بار جلسه‌ی عادی تشکیل خواهد داد. مجمع عمومی می‌تواند بناتر تصمیم خود یا به درخواست کمیته بینالدول برای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس و یا به درخواست حداقل یک‌سوم کشورهای متعهد، جلسه‌ی فوقالعاده تشکیل دهد.
۳ـ مجمع عمومی خود آیین‌نامه‌ی داخلی خود را اتخاذ خواهد کرد.
ماده ۵- کمیته‌ی بینالدول برای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس
۱ـ کمیته‌ی بینالدول برای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس که از این پس «کمیته» خوانده خواهد شد، به موجب این سند در داخل یونسکو تشکیل می‌شود. این کمیته متشکل از نمایندگان ۱۸ کشور متعهد خواهد بود که به‌محض لازم‌الاجرا شدن این کنوانسیون طبق ماده ۳۴، توسط کشورهای متعهد در جلسه‌ی مجمع عمومی انتخاب خواهند شد.
۲ـ هنگامی که تعداد کشورهای متعهد کنوانسیون به ۵۰ رسید، تعداد کشورهای عضو کمیته به ۲۴ کشور افزایش خواهد یافت.
ماده ۶- انتخابات و دوره‌ی عضویت کشورهای عضو کمیته
۱ـ انتخاب کشورهای عضو کمیته تابع اصول نمایندگی جغرافیایی عادلانه و به‌صورت دورهای خواهد بود.
۲- کشورهای عضو کمیته توسط کشورهای متعد به کنوانسیون برای یک دوره ۴ ساله در جلسه‌ی مجمع عمومی انتخاب خواهند شد.
۳ـ بااین‌حال، دوره‌ی عضویت نیمی از کشورهای عضو کمیته که در نخستین انتخابات برگزیده شدهاند، به دو سال محدود است. این کشورها در نخستین انتخابات به قید قرعه برگزیده خواهند شد.
۴ـ مجمع عمومی هر دو سال یک‌بار نیمی از کشورهای عضو کمیته را تجدید خواهد کرد.
۵ـ همچنین، مجمع عمومی کشورهای عضو کمیته را به تعداد کرسیهای خالی انتخاب خواهد کرد.
۶ـ یک کشور عضو کمیته نمیتواند در دو دوره‌ی متوالی انتخاب شود.
۷ـ کشورهای عضو کمیته، نمایندگان خود را از میان افرادی ذیصلاح در زمینههای گوناگون میراث فرهنگی ناملموس بر خواهند گزید.
ماده ۷- وظایف کمیته
بدون صرف نظر کردن از سایر اختیاراتی که به موجب این کنوانسیون بدان اعطا شده، وظایف کمیته عبارت‌اند از:
الف ـ ترویج اهداف کنوانسیون و ترغیب و پایش اجرای آن‌ها؛
ب ـ راهنمایی درباره‌ی بهترین عملکردها و توصیه‌ی اقدامات مربوط به پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس؛
ج- تهیه‌ی پیش‌نویس طرح استفاده از منابع صندوق، بر طبق ماده‌ی ۲۵ و ارائه‌ی آن برای تأیید مجمع عمومی؛
د ـ جستجوی راههایی برای افزایش منابع صندوق و انجام اقدامات لازم بدین منظور طبق ماده ۲۵؛
هـ ـ تهیه‌ی دستورالعملهای اجرای این کنوانسیون و ارائه‌ی آن برای تأیید به مجمع عمومی؛
و ـ بررسی گزارشهای ارائه شده از سوی کشورهای متعهد طبق ماده ۲۹ و خلاصه کردن آن‌ها برای مجمع عمومی؛
ز ـ بررسی درخواستهای ارائه شده از سوی کشورهای متعهد، و تصمیمگیری درباره‌ی آن‌ها، طبق معیارهای مشخص انتخاب که توسط کمیته تعیین خواهند شد و به تأیید مجمع عمومی خواهند رسید برای:
۱-ثبت در فهرستها و پیشنهادهای مذکور در مواد ۱۶، ۱۷ و ۱۸؛
۲-اعطای کمک بین‌المللی طبق ماده ۲۲٫
ماده ۸- روشهای کار کمیته
۱ـ کمیته در مقابل مجمع عمومی پاسخگو خواهد بود و درباره‌ی تمام اقدامات و تصمیمات خود به آن گزارش خواهد داد.
۲ـ کمیته آیین‌نامه‌ی داخلی خود را با رأی اکثریت دوسوم اعضای خود اتخاذ خواهد کرد.
۳ـ کمیته می‌تواند چنانچه لازم بداند به طور موقت هر چند دستگاه مشورتی به منظور خاص برای انجام وظایف خود تشکیل دهد.
۴ـ کمیته می‌تواند از هر دستگاه عمومی یا خصوصی، و نیز از افراد خصوصی، که صلاحیت آن‌ها در زمینههای گوناگون میراث فرهنگی ناملموس شناخته شده است، برای مشورت درباره‌ی موضوعات معین در جلسات خود دعوت کند.
ماده ۹- به رسمیت شناختن سازمانهای مشورتی
۱ـ کمیته سازمانهای غیردولتی را که صلاحیت آن‌ها درزمینه‌ی میراث فرهنگی ناملموس شناخته شده است، برای تأیید صلاحیت و ایفای نقش دستگاه مشاور برای کمیته به مجمع عمومی پیشنهاد خواهد داد.
۲ـ کمیته معیارها و نحوه‌ی تأیید صلاحیت را نیز به مجمع عمومی پیشنهاد خواهد کرد.
ماده ۱۰- دبیرخانه
۱ـ کمیته از کمک دبیرخانه یونسکو بهرهمند خواهد شد.
۲ـ دبیرخانه مدارک مجمع عمومی و کمیته و نیز پیش‌نویس برنامه‌ی جلسات آن‌ها را تهیه، و از اجرای تصمیمات آن‌ها اطمینان حاصل خواهد کرد.
سوم. پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در سطح ملی
ماده ۱۱- وظیفه‌ی کشورهای متعهد
هر کشور متعهد باید:
الف ـ اقدامات لازم برای تضمین پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس موجود در قلمروی خود را انجام دهد؛
ب ـ ازجمله اقدامات پاسدارانه‌ی مذکور در بند ۳ ماده ۲، عناصر گوناگون میراث فرهنگی ناملموس موجود در قلمرو خود را با مشارکت جوامع، گروهها و سازمانهای غیردولتی ذیربط شناسایی و تعریف خواهد نمود.
ماده ۱۲- فهرست
۱ـ برای تضمین شناسایی به منظور پاسداری، هر کشور متعهد با روشی منطبق با وضع خود، یک یا چند فهرست از میراث فرهنگی ناملموس موجود در قلمرو خود را تهیه خواهد کرد. این فهرستها به طور منظم به‌روز خواهند شد.
۲ـ هر کشور متعهد هنگام ارائه گزارش ادواری خود به کمیته، طبق ماده ۲۹، اطلاعات مربوط به این فهرستها را فراهم خواهد کرد.
ماده ۱۳- سایر اقدامات برای پاسداری
برای تضمین پاسداری، توسعه و ترویج میراث فرهنگی ناملموس موجود در قلمرو خود، هر کشور متعهد خواهد کوشید تا :
الف ـ سیاستی کلی به منظور ترویج کارکرد میراث فرهنگی ناملموس در جامعه، و تلفیق پاسداری از این میراث را با طرحهای برنامهریزی اتخاذ کند؛
ب ـ یک یا چند دستگاه شایسته برای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس را در قلمرو خود تخصیص یا تشکیل دهد.
ج ـ از مطالعات علمی، فنی و هنری و نیز از روشهای پژوهشی به منظور پاسداری مؤثر از میراث فرهنگی ناملموس، به‌ویژه میراث فرهنگی ناملموس درخطر، پشتیبانی کند.
د ـ اقدامات حقوقی، فنی و اداری و مالی مناسب را با اهداف زیر تصویب کند:
۱-پشتیبانی از ایجاد یا تقویت نهادهایی برای آموزش مدیریت میراث فرهنگی ناملموس و انتقال آن میراث از طریق گردهمآییها و فضاهایی که برای نمایش یا بیان آن میراث منظور شدهاند؛
۲-تضمین دسترسی به میراث فرهنگی ناملموس حین رعایت مراسم متداول حاکم بر دسترسی به جنبههای خاص این میراث،
۳-تأسیس نهادهای مستندسازی برای میراث فرهنگی ناملموس و تسهیل دسترسی به آن‌ها.
ماده ۱۴- آموزش، آگاهی‌رسانی و ظرفیت‌سازی
هر کشور متعهد با استفاده از تمام طرق مناسب برای حصول امور زیر کوشش خواهد کرد:
الف ـ تضمین شناخت، احترام و ارتقاء میراث فرهنگی ناملموس در جامعه، به‌ویژه از طریق:
۱-برنامههای مربوط به پرورش، آگاهی‌رسانی و اطلاع‌رسانی جهت عموم مردم و به‌ویژه برای جوانان؛
۲-برنامههای خاص پرورشی و آموزشی در جوامع و گروههای ذیربط؛
۳-فعالیتهای ظرفیت‌سازی برای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس به‌ویژه مدیریت و پژوهش علمی؛ و
۴-روشهای غیررسمی انتقال دانش؛
ب ـ آگاه نگه‌داشتن عموم از خطراتی که چنین میراثی را تهدید می‌کند، و از اقداماتی که برای اجرای این کنوانسیون انجام می‌شود؛
ج ـ ترویج آموزش برای محافظت از فضاهای طبیعی و اماکن یادبودی که وجودشان برای بیان میراث فرهنگی ناملموس لازم است.
ماده ۱۵- مشارکت جوامع، گروهها و افراد
هر کشور متعهد در چارچوب فعالیتهای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس خود، کوشش خواهد نمود تا مشارکت جوامع، گروهها و عنداللزوم، افرادی را که میراث فرهنگی ناملموس را آفریده، نگهداری کرده و انتقال میدهند در گستردهترین حد ممکن تضمین کند و آنان را فعالانه در مدیریت این میراث دخالت دهد.
چهارم. پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در سطح بین‌المللی
ماده ۱۶- فهرست نمونه میراث فرهنگی ناملموس بشریت
۱ـ برای تضمین نمود بهتر میراث فرهنگی ناملموس و آگاهی از اهمیت آن، و تشویق گفتگویی که در آن به تنوع فرهنگی احترام گذاشته شود، کمیته، بنا بر پیشنهاد کشور متعهد ذیربط، فهرستی نمونه از میراث فرهنگی ناملموس بشریت را تهیه کرده، به‌روز نگه‌داشته، منتشر خواهد کرد.
۲ـ کمیته معیارهای تهیه، به‌روز کردن و انتشار فهرست نمونه را تنظیم کرده، برای تأیید به مجمع عمومی ارائه خواهد داد.
ماده ۱۷- فهرست میراث فرهنگی ناملموس نیازمند به پاسداری فوری
۱ـ به منظور انجام اقدامات پاسداری مناسب، کمیته فهرستی از میراث فرهنگی ناملموس نیازمند به پاسداری فوری را تهیه کرده، به‌روز نگه‌داشته، منتشر خواهد کرد و چنین میراثی را بنا بر درخواست کشور متعهد ذیربط در این فهرست ثبت خواهد نمود.
۲ـ کمیته معیارهای تهیه، به‌روز کردن و انتشار این فهرست را تنظیم کرده برای موافقت به مجمع عمومی ارائه خواهد داد.
۳ـ در موارد فوریت مفرط ـ که معیارهای مشخص آن بنا بر پیشنهاد کمیته توسط مجمع عمومی مورد تأیید قرار خواهد گرفت ـ کمیته می‌تواند، با مشورت کشور متعهد ذیربط، یک فقره از میراث مربوط را در فهرست مذکور در بند ۱، به ثبت رساند.
ماده ۱۸- برنامهها، طرحها و فعالیتها برای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس
۱ـ بر اساس پیشنهادهای ارائه شده توسط کشورهای متعهد، و طبق معیارهایی که توسط کمیته تعیین خواهد شد و به تأیید مجمع عمومی خواهد رسید، کمیته به صورت ادواری برنامهها، طرحها و فعالیتهای ملی، منطقهای و زیرمنطقهای برای پاسداری از میراث را، که به عنوان بهترین بازتاب اصول و اهداف این کنوانسیون و جوابگوی نیازهای خاص کشورهای در حال توسعه شناخته است، انتخاب خواهد کرد و آن‌ها را ترویج خواهد داد.
۲ـ بدین منظور، کمیته درخواستهای کمک بین‌المللی کشورهای متعهد برای تهیه این پیشنهادها را دریافت، بررسی و تأیید خواهد کرد.
۳ـ کمیته همراه با اجرای این طرحها، برنامهها و فعالیتها، از طریقی که خود تعیین خواهد کرد اقدام به انتشار بهترین عملکردها خواهد نمود.
پنجم. همکاری و کمک بین‌المللی
ماده ۱۹- همکاری
۱ـ از نظر اهداف این کنوانسیون، همکاری بین‌المللی شامل، من جمله، تبادل اطلاعات و تجربه، اقدامات مشترک و ایجاد مکانیسم کمک به کشورهای متعهد در تلاش آن‌ها برای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس است.
۲ـ کشورهای متعهد، فارغ از قوانین ملی و عرف و رسوم سنتی خود، پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس را به مصلحت کلی بشریت میدانند، و بدین منظور میپذیرند که در سطوح دوجانبه، زیرمنطقهای، منطقهای و بین‌المللی همکاری نمایند.
ماده ۲۰- مقاصد کمک بین‌المللی
کمک بین‌المللی را میتوان به خاطر مقاصد زیر اعطا کرد:
الف ـ پاسداری از میراث ثبت شده در فهرست میراث فرهنگی ناملموس نیازمند به پاسداری فوری؛
ب ـ تهیه فهرستها به مفهوم مواد ۱۱ و ۱۲؛
ج ـ پشتیبانی از برنامهها، طرحها و فعالیتهای انجام شده در سطح ملی، زیرمنطقهای و منطقهای به منظور پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس؛
د ـ هر مقصود دیگری که کمیته ممکن است لازم بداند.
ماده ۲۱- اشکال کمک بین‌المللی
کمکی که از سوی کمیته به کشور متعهد اعطا می‌شود طبق دستورالعمل ماده ۷ و بنا بر توافق مذکور در ماده ۲۴ اداره می‌شود و می‌تواند به اشکال زیر باشد:
الف ـ مطالعات مربوط به جنبههای گوناگون پاسداری؛
ب ـ تأمین کارشناس و حرفهمندان؛
ج ـ آموزش همه‌ی کارکنان مورد نیاز؛
د ـ فراهم نمودن استانداردسازی و سایر اقدامات؛
هـ ـ ایجاد و بهرهبرداری از زیرساختها؛
و ـ تأمین تجهیزات و دانش فنی؛
ز ـ دیگر اشکال کمک مالی و فنی، از جمله اعطای وامهای کمبهره و بلاعوض عنداللزوم.
ماده ۲۲- شرایط حاکم بر کمک بین‌المللی
۱ـ کمیته روال بررسی درخواستهای کمک بین‌المللی را تعیین خواهد نمود، و اطلاعاتی که باید همراه این درخواستها ارائه شود، مانند اقدامات در نظر گرفته شده و مداخلات لازم را مشخص کرده، و هزینه آن‌ها را نیز برآورد خواهد کرد.
۲ـ در مواقع اضطراری، کمیته بررسی درخواست کمک را در اولویت قرار خواهد داد.
۳ـ برای رسیدن به تصمیم، کمیته مطالعات و مشورتهایی را که لازم بداند انجام خواهد داد.
ماده ۲۳- درخواست کمک بین‌المللی
۱ـ هر کشور متعهد می‌تواند، برای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس موجود در قلمرو خود، به کمیته درخواست کمک بین‌المللی ارائه دهد.
۲ـ دو یا چند کشور متعهد میتوانند چنین درخواستی را مشترکاً به کمیته ارائه دهند.
۳ـ این درخواست باید شامل اطلاعات قید شده در بند ۱ ماده ۲۲، و همراه با مدارک لازم باشد.
ماده ۲۴- نقش کشورهای متعهد ذینفع
۱ـ طبق مقررات این کنوانسیون، کمک بین‌المللی اعطا شده بنا بر توافق بین کشور متعهد ذینفع و کمیته تنظیم خواهد شد.
۲ـ علی‌القاعده، کشور متعهد ذینفع، در حدود امکانات منابع خود، در هزینه‌ی اقدامات پاسداری که به خاطر آن کمک بین‌المللی فراهم شده است، سهیم خواهد بود.
۳ـ کشور متعهد ذینفع باید به کمیته گزارشی در مورد استفاده از کمک فراهم شده برای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس خود ارائه خواهد دهد.
ششم. صندوق میراث فرهنگی ناملموس
ماده ۲۵- ماهیت و منابع صندوق
۱ـ بدین‌وسیله «صندوق پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس»، که از این پس «صندوق» خوانده خواهد شد، تأسیس می‌شود.
۲ـ این صندوق شامل صندوقهای امانی است که طبق مقررات مالی یونسکو تأسیس میشوند.
۳ـ منابع صندوق عبارت خواهند بود از:
الف ـ حق عضویتهای پرداختی کشورهای متعهد؛
ب ـ وجوهی که کنفرانس عمومی یونسکو بدین منظور اختصاص میدهد؛
ج ـ حق عضویتها، هدایا یا ارثیههای اعطا شده توسط:
۱-سایر کشورها؛
۲-سازمانها و برنامههای تحت پوشش سازمان ملل متحد به‌ویژه برنامه‌ی عمران ملل متحد، و نیز دیگر سازمانهای بین‌المللی؛
۳-دستگاههای دولتی یا خصوصی یا افراد.
د ـ هرگونه بهره‌ی حاصل از منابع صندوق؛
هـ ـ درآمد حاصل از جمعآوری وجوه، و درآمد حاصل از رویدادهایی که به نفع صندوق برگزار میشوند؛
و ـ دیگر منابع درآمدی که کسب آن بر طبق مقررات صندوق، که کمیته تعیین خواهد کرد، مجاز است.
۴ـ تصمیم کمیته در مورد استفاده از منابع، براساس رهنمودهایی میباشد که مجمع عمومی تدوین می‌کند.
۵ـ کمیته می‌تواند حق عضویت و سایر انواع کمک را برای مقاصد کلی و اختصاصی مربوط به طرحهای ویژه بپذیرد مشروط بر آن که کمیته با آن طرحها موافقت کرده باشد.
۶ـ حق عضویت پرداختی به صندوق نمیتواند تحت هیچگونه شرط سیاسی، اقتصادی و غیره باشد که با اهداف این کنوانسیون ناسازگار است.
ماده ۲۶- حق عضویت کشورهای متعهد به صندوق
۱ـ فارغ از هرگونه کمک داوطلبانه‌ی اضافی، کشورهای متعهد این کنوانسیون میپذیرند که حداقل هر دو سال یک‌بار مبلغی به عنوان حق عضویت به صندوق بپردازند که میزان آن درصدی ثابت برای همه کشورها است و توسط مجمع عمومی تعیین می‌شود. این تصمیم[مجمع عمومی بایستی توسط اکثریت کشورهای عضو که در مجمع حضور دارند و در رأی‌گیری شرکت می‌کنند و موضوع ادعای مطرح شده در بند ۲ این ماده نیستند، اتخاذ شود.]
۲ـ بااین‌حال، هر کشور مذکور در ماده ۳۲ یا در ماده ۳۳ این کنوانسیون می‌تواند، هنگام ارائه‌ی اسناد مربوط به تأیید، پذیرش، موافقت یا الحاق خود، ادعا کند که مقید به مفاد بند ۱ این ماده نخواهد بود.
۳ـ هر کشور متعهد این کنوانسیون که ادعای مربوط به بند ۲ این ماده را کرده باشد، باید بکوشد تا انصراف خود از ادعای مذکور را به دبیر کل یونسکو اطلاع دهد. بااین‌حال، انصراف از این ادعا تا تاریخ گشایش جلسه‌ی بعدی مجمع عمومی درخصوص بدهی حق عضویت آن کشور لازم‌الاجرا نخواهد بود.
۴ـ برای اینکه کمیته بتواند فعالیتهای خود را با کارآیی برنامهریزی کند، باید حق عضویت کشورهای متعهد این کنوانسیون که ادعای مربوط به بند ۲ این ماده را کردهاند، به طور منظم و حداقل هر دو سال یک‌بار پرداخت شود و مبلغ آن باید حتی‌الامکان نزدیک به میزان حق عضویتی باشد که در صورت مقید بودن آن کشورها به بند ۱ این ماده، باید پرداخت میشد.
۵ـ هر کشور متعهد این کنوانسیون که حق عضویت اجباری یا اختیاری سال جاری یا سال تقویمی قبل از این سال آن به تعویق افتاده باشد، واجد شرایط عضویت در کمیته نیست؛ این شرط شامل نخستین دوره‌ی انتخابات نمیشود. دوره‌ی عضویت چنین کشوری که از قبل عضو کمیته شده است، در هنگام انتخابات مذکور در ماده‌ی ۶ این کنوانسیون به پایان خواهد رسید.
ماده ۲۷- کمکهای اختیاری اضافی به صندوق
کشورهای متعهد، باید گزارشهایی، با رعایت شکل و موعدهایی که کمیته تعیین خواهد کرد، در مورد اقدامات قانونی، مقرراتی و دیگر اقداماتی که برای اجرای این کنوانسیون انجام دادهاند، به کمیته ارائه دهند.
ماده ۲۸- فعالیتهای بین‌المللی برای افزایش موجودی صندوق
کشورهای متعهد تا حد امکان از فعالیتهای بین‌المللی برای افزایش موجودی صندوق که تحت پشتیبانی یونسکو سازمان‌دهی می‌شود، حمایت خواهند کرد.
هفتم. گزارشها
ماده ۲۹- گزارشهای کشورهای متعهد
کشورهای متعهد، باید گزارشهایی، با رعایت شکل و موعدهایی که کمیته تعیین خواهد کرد، در مورد اقدامات قانونی، مقرراتی و دیگر اقداماتی که برای اجرای این کنوانسیون انجام دادهاند، به کمیته ارائه دهند.
ماده ۳۰- گزارشهای کمیته
۱ـ کمیته بر اساس فعالیتهای خود و گزارشهای کشورهای متعهد مذکور در ماده‌ی ۲۹، گزارشی تهیه کرده و در هر یک از جلسات مجمع عمومی ارائه خواهد داد.
۲ـ این گزارش به اطلاع کنفرانس عمومی یونسکو رسانده خواهد شد.
هشتم. عبارت انتقالی
ماده ۳۱- رابطه با اعلان شاهکارهای میراث فرهنگی شفاهی و ناملموس بشری
۱ـ کمیته آنچه را پیش از لازم‌الاجرا شدن این کنوانسیون در زمره‌ی «شاهکارهای میراث فرهنگی شفاهی و ناملموس بشری» اعلان شدهاند را در فهرست نمونه‌ی میراث فرهنگی ناملموس بشری خواهد گنجانید.
۲ـ گنجاندن این اقلام در فهرست نمونه‌ی میراث فرهنگی ناملموس بشری معیارهای آتی ثبت را، که توسط کمیته و مطابق بند ۲ ماده ۱۶ تعیین خواهد شد، به‌هیچ‌وجه تحتالشعاع قرار نخواهد داد.
۳ـ پس از لازم‌الاجرا شدن این کنوانسیون هیچ اعلان دیگری نخواهد شد.
نهم. عبارات نهایی
ماده ۳۲- تصویب، پذیرش یا تأیید
۱ـ این کنوانسیون مورد تصویب، پذیرش یا تأیید کشورهای عضو یونسکو مطابق با روال قانونی آن‌ها قرار خواهد گرفت.
۲ـ اسناد تصویب، پذیرش یا موافقت به دبیر کل یونسکو سپرده خواهد شد.
ماده ۳۳- الحاق
۱ـ الحاق به این کنوانسیون برای همه کشورهای غیر عضو یونسکو؛ که کنفرانس عمومی یونسکو از آن‌ها برای ملحق شدن به آن دعوت کرده است، آزاد خواهد بود.
۲ـ الحاق به این کنوانسیون برای سرزمینهایی نیز آزاد است که از خود مختاری داخلی کامل و به رسمیت شناخته شده توسط سازمان ملل برخوردارند اما استقلال کامل خود را مطابق قطعنامه(XV)۱۵۱۴ مجمع عمومی به دست نیاوردهاند، و در مسائل تحت پوشش این کنوانسیون، از صلاحیت، از جمله صلاحیت ورود به پیمانهای مربوط به آن مسائل، برخوردار باشند.
۳ـ سند الحاق به دبیر کل یونسکو سپرده خواهد شد.
ماده ۳۴- لازم‌الاجرا شدن
این کنوانسیون سه ماه پس از تاریخ سپردن سیامین سند تصویب، پذیرش، تأیید یا الحاق، تنها در کشورهایی که اسناد مربوط به[تصویب، پذیرش، تأیید یا الحاق خود را تا تاریخ مزبور سپرده باشند، لازم‌الاجرا خواهد شد. برای هر کشور متعهد دیگر، این کنوانسیون سه ماه پس از سپردن سند تصویب، پذیرش، تأیید یا الحاق لازم‌الاجرا خواهد شد.[
ماده ۳۵- نظامهای ایالتی (فدرال) یا غیرمتمرکز
شرایط زیر شامل آن دسته از کشورهای متعهدی که دارای نظام ایالتی (فدرال) یا غیرمتمرکز هستند، می‌شود:
الف ـ در مورد مقررات این کنوانسیون، که اجرای آن‌ها از اختیارات حوزه‌ی قضایی فدرال یا قوه‌ی مقننه‌ی مرکزی است، تعهدات دولت فدرال یا مرکزی همانند تعهدات کشورهای متعهد غیر فدرال خواهد بود؛
ب ـ در مورد مقررات این کنوانسیون، که اجرای آن‌ها از اختیارات حوزه‌ی قضایی هر یک از ایالتها، کشورها، استانها یا کانتونهای تشکیل دهنده‌ی حکومت فدرال است که برای اقدامات قانونی خود متعهد به نظام فدرال نیستند، دولت فدرال مقامات ذیصلاح این‌گونه از ایالتها، کشورها، استانها یا کانتونها را از مقررات مذکور آگاه و اتخاذ آن‌ها را توصیه خواهد کرد.
ماده ۳۶- خروج
۱ـ هر کشور متعهد می‌تواند از این کنوانسیون خارج شود.
۲ـ خروج از کنوانسیون باید طی سندی مکتوب اعلام شود که به دبیر کل یونسکو سپرده خواهد شد.
۳ـ خروج از کنوانسیون دوازده ماه پس از دریافت سند خروج انجام خواهد شد. خروج از کنوانسیون به هیچ وجه بر تعهدات مالی آن کشور متعهد که از کنوانسیون می‌شود، تا زمان لازم‌الاجرا شدن خروج تأثیر نخواهد داشت.
ماده ۳۷- وظایف امین
دبیر کل یونسکو، به عنوان امین این کنوانسیون، کشورهای عضو آن سازمان، کشورهای غیر عضو سازمان مذکور در ماده ۳۳ و نیز سازمان ملل متحد را از سپردن تمام اسناد اتخاذ، پذیرش، تأیید یا الحاق مذکور در مواد ۳۲ و ۳۳، و در مورد خروج مذکور در ماده ۳۶ آگاه خواهد کرد.
ماده ۳۸- الحاقیه
۱ـ هر کشور متعهد می‌تواند الحاقیههایی را، به صورت کتبی و خطاب به دبیر کل، به این کنوانسیون پیشنهاد کند. دبیر کل چنین مکتوبی را میان تمام کشورهای متعهد توزیع خواهد کرد. چنانچه در طی شش ماه از تاریخ توزیع مکتوب، حداقل نیمی از کشورهای متعهد به این درخواست پاسخ مثبت دهند، دبیر کل آن پیشنهاد را جهت بحث و احیاناً تصویب به جلسه‌ی بعدی مجمع عمومی ارائه خواهد کرد.
۲ـ تصویب الحاقیه منوط به اکثریت آرای دوسوم کشورهای متعهد حاضر و رأی‌دهنده خواهد بود.
۳ـ الحاقیه این کنوانسیون پس از تصویب به کشورهای متعهد ارائه خواهند شد تا مورد تصویب، پذیرش، تأیید یا الحاق قرار گیرند.
۴ـ الحاقیه فقط در مورد کشورهای متعهدی لازم‌الاجرا خواهد بود که آن الحاقیه را تصویب کرده، پذیرفته، تأیید کرده یا به آن ملحق شدهاند و سه ماه از تاریخ سپردن اسناد مذکور در بند ۳ این ماده توسط دوسوم کشورهای متعهد گذشته باشد. پس از آن، هر کشور متعهدی که الحاقیه‌ای را تصویب کند، بپذیرد، تأیید کند یا به آن ملحق شود، الحاقیه مذکور سه ماه پس از تاریخ سپردن اسناد تصویب، پذیرش، تأیید یا الحاق توسط آن کشور متعهد، لازم‌الاجرا خواهد شد.
۵ـ روال معین شده در بندهای ۳ و ۴ شامل الحاقیههای مربوط به ماده ۵، که درباره‌ی تعداد کشورهای عضو کمیته است، نخواهد شد. این الحاقیه‌ها از هنگام تصویب لازم‌الاجرا خواهند شد.
۶ـ هر کشوری که پس از لازم‌الاجرا شدن الحاقیه متعهد کنوانسیون شود، مطابق با بند ۴ این ماده، در صورت عدم ابراز نظری متفاوت، به صورت زیر تلقی خواهد شد:
الف ـ متعهد این کنوانسیون در حالت اصلاح شده آن؛ و
ب ـ متعهد کنوانسیون اصلاح نشده در رابطه با هر کشور متعهدی که به این الحاقیه مقید نیست.
ماده ۳۹- متون معتبر
این کنوانسیون به زبانهای عربی، چینی، انگلیسی، فرانسوی، روسی و اسپانیای تنظیم شده و هر شش متن دارای اعتبار یکسان هستند.
ماده ۴۰- ثبت
بنا بر ماده‌ی ۱۰۲ منشور ملل متحد این کنوانسیون به درخواست دبیر کل یونسکو در دبیرخانه سازمان ملل متحد ثبت خواهد شد.
تمام شد در پاریس، به تاریخ سوم نوامبر ۲۰۰۳، در دو نسخه‌ی اصلی با امضای ریاست سی و دومین جلسه مجمع عمومی و امضای دبیر کل یونسکو.
این دو نسخه به بایگانی یونسکو سپرده خواهد شد. رونوشتها پس از گواهی شدن در همه کشورهای مذکور در ماده ۳۲ و ۳۳، و نیز در ملل متحد پخش خواهند شد.