کووید ۱۹

 میراث زنده در دوران پاندمی

تأثیرات پاندمی عمیق و مخرب بوده‌اند. با این حال، پاندمی کووید-۱۹ نشان‌دهنده‌ی اهمیت ارتباط متقابل میان انسان‌ها بوده و بر اشتراکات آنان تأکید می‌کند. برای بسیاری از اجتماعاتی که در حال دست‌و‌پنجه نرم کردن با این پاندمی هستند و یا در حال طی کردن روند بهبودی خود از آن می‌باشند، میراث زنده همچون عاملی برای استقامت آنان در مقابل چالش‌های اجتماعی و روانی ناشی از پاندمی عمل کرده و سبب تقویت پیوندهای میان افراد شده است. در سال گذشته، اجتماعات گام‌هایی در راستای سازگار نمودن شرایط اجرای میراث زنده‌ی خود با اتفاقات غیرمنتظره برداشته‌اند که خود نشانگر استقامت بالای میراث زنده و همچنین وابستگی نوع بشر به این میراث است.

با این حال، لازم است یادآوری شود که وجود میراث زنده در غیاب مجریان و ناقلان این نوع از میراث ممکن نیست. در عین حال، محدودیت‌های اِعمال شده برای مقابله با گسترش ویروس کووید-۱۹ یادآور این نکته هستند که رشد و اعتلای بشر در غیاب اعمالی که از نیاکان خود به ارث برده‌ایم و بیانگر هویت ما انسان‌ها هستند، امکان‌پذیر نمی‌باشد. پاندمی، ارزش میراث فرهنگی ناملموس و اهمیتی را که اجتماعات بشری برای اجرا  و بیان مداوم آن قائل هستند، برجسته ساخته است.

در آوریل سال ۲۰۲۰ واحد میراث زنده‌ی یونسکو یک همه‌پرسی برخط با هدف گردآوری اطلاعات در خصوص آثار پاندمی کووید-۱۹ در جهان، برگزار نمود. به لطف مشارکت فعال تعدادی از کنشگرهای فرهنگی، یونسکو موفق شد بیش از ۲۰۰۰ نمونه از ۷۸ کشور جهان در خصوص تأثیر پاندمی کووید-۱۹ گردآوری کند. گزارش “میراث زنده در رویارویی با پاندمی کووید-۱۹نتایج حاصل از بررسی پاسخ‌های ارائه شده به این همه‌پرسی برخط و همچنین چالش‌ها و فرصت‌های موجود برای میراث زنده در طول مدت پاندمی را به‌شکل خلاصه بیان می‌کند. این گزارش اکنون به‌شکل بر خط در لینک زیر: https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000377671.locale=en قابل دسترسی است. گزارش یاد شده حول محور سه پرسش کلیدی و پاسخ‌های ارائه شده به این سه پرسش تدوین شده است:

  1. تأثیرگذاری پاندمی بر میراث زنده به چه شکل است؟
  2. میراث زنده به ‌چه‌ شکل با این بحران سازگار شده‌اند؟
  3. اجتماعات جگونه میراث زنده خود را برای رویارویی با این پاندمی بسیج کرده‌اند؟

 توصیه‌هایی برای بازیابی وضعیت عادی در شرایط پساپاندمی

با وجود اینکه بسیاری از کشورها هنوز به‌شدت درگیر پاندمی هستند، آینده‌ی بهتر نسل‌های آتی و چگونگی تحقق این هدف زمینه‌ساز گفت‌و‌گوهایی گسترده در سراسر جهان شده است. به‌منظور ایفای نقشی مؤثر در این گفت‌و‌گوها از افرادی که در همه‌پرسی فوق‌الذکر شرکت کرده بودند خواسته شده بود که ایده‌های خود در ارتباط با بازیابی وضعیت عادی در شرایط پساپاندمی از منظر میراث زنده را با یونسکو به اشتراک بگذارند. دریافته‌ها از این افراد، در سه حوزه به مضمون زیر دسته‌بندی شد:

  1. توصیه شماره‌ی ۱: کمک به فرآیند بازیابی توسط اجتماعات محلی از طریق تقویت سازوکارهای حمایت از بهبود شرایط به‌وسیله‌ی حاملان میراث زنده، در سطح محلی، به کمک ساختارهای حاکمیتی محلی
  2. توصیه شماره‌ی ۲: استفاده مفید از فناوری‌های دیجیتالی به‌منظور ارتقای آگاهی از میراث زنده و درک بهتر از این میراث
  3. توصیه شماره‌ی ۳: تقویت و ارتقای پیوندهای موجود میان پاسداری از میراث ناملموس و آمادگی برای رویارویی با شرایط اضطراری، پاسخگویی مؤثر به مشکلات ناشی از آن، دست‌یابی به وضعیت عادی پس از شرایط اضطراری و تدوین برنامه‌های مرتبط برای بازیابی

پروژه‌های آزمایشی برای بازیابی وضعیت به شرایط قبل و بهتر از آن

دفاتر منطقه‌ای یونسکو موفق شده‌اند با کمک کنشگرهای محلی کلیدی هشت پروژه‌ی آزمایشی بر مبنای توصیه‌های فوق تدوین کنند که تأکید این پروژه‌ها بر اقدامات پاسدارانه‌ای است که به مرور اجرا خواهند شد تا به بهبود مردم از آثار منفی دراز-مدت پاندمی کمک کنند. فهرست این پروژه‌ها به شرح زیر ارائه می‌شود:

  • باربادوس: پیوند مجازی میراث زنده
  • بوسنی و هرزگووین: دیجیتالی کردن عناصر میراث فرهنگی ناملموس اجتماعات
  • بولیوی، کولومبیا، اکوادور و ونزوئلا: میراث فرهنگی ناملموس فرارسانه‌ای در خدمت توسعه‌ی پایدار
  • گامبیا: تقویت مشارکت میراث فرهنگی ناملموس در چارچوب پاندمی کووید-۱۹ و ادغام آن در برنامه‌های ابتکاری ملی با هدف کاهش مخاطرات بلایای طبیعی
  • اندونزی: بازیابی میراث زنده در شرایط پساپاندمی: بافندگان UIos و مجسمه‌سازان گورگا در منطقه‌ی توبا
  • جامائیکا: حمایت از فعالیت‌های درآمدزا با )اجتماعات) مارون‌های چارلزتاون
  • سنت وینسنت و گرنادین‌ها: میراث زنده و شرایط بحران در سنت وینسنت و گرنادین‌ها
  • سنت مارتِن: میراث زنده، جوانان و کووید – ۱۹

همیاری بین‌المللی برای حمایت از برنامه‌های ابتکاری در زمینه‌ی بازیابی شرایط عادی

کمیته‌ی بین‌دولتی پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس از محل صندوق میراث فرهنگی ناملموس مبلغی را به‌عنوان همیاری برای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در راستای ماده‌ی ۲۰ از کنوانسیون در اختیار کشورهای عضو قرار می‌دهد.

به منظور اجرای پروژه‌ها و برنامه‌هایی در خصوص مقاوم‌سازی میراث فرهنگی ناملموس و تقویت اقدامات مرتبط با آن، کشورهای عضو به اخذ کمک مالی از محل سازوکار همیاری بین‌المللی کنوانسیون ۲۰۰۳، تشویق می‌شوند.

ترجمه

دکترمهرناز پیروز نیک

مرکز میراث ناملموس تهران