نشست تخصصی میراث فرهنگی ناملموس و تغییرات اقلیمی برگزار گردید

نشست تخصصی زیرمنطقه‌ای «میراث فرهنگی ناملموس و تاب‌آوری در برابر تغییرات اقلیمی و تأثیرات آن در آسیای غربی و مرکزی، با تأکید ویژه بر نقش فعالان غیردولتی» با برگزاری آئین افتتاحیه عصر روز سه‎ شنبه ۲۵ مهرماه در محل اتاق بازرگانی استان اصفهان با حضور جمعی از مدیران وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع ‎دستی و مدیران دولتی استان اصفهان و همچنین مهمانان خارجی از کشورهای منطقه آغاز به کار کرد.

پررنگ‌کردن نقش فعالان غیردولتی در پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس

به گزارش روابط عمومی مرکز میراث ناملموس تهران، در آئین افتتاح نشست تخصصی زیرمنطقه‌ای «میراث فرهنگی ناملموس و تاب‌آوری در برابر تغییرات اقلیمی و تأثیرات آن در آسیای غربی و مرکزی، با تأکید ویژه بر نقش فعالان غیردولتی» پیام عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی توسط علیرضا ایزدی، مدیرکل ثبت و حریم آثار، حفظ و احیا میراث معنوی و طبیعی کشور قرائت شد. متن کامل پیام ضرغامی ‌به این شرح است:

بسمه تعالی

فرهنگ، دانایی مردمان این سرزمین در اهلیت یافتن با محیط اطرافشان، بهترین مؤلفه برای شناخت جوامع است که ظهور و بروز آن را در میراث فرهنگی می‌توان نظاره کرد. به تعبیری میراث فرهنگی ملموس و ناملموس این سرزمین، آینه‌ای پیش‌روی فرهنگ است که وجوه ارزش‌های مادی و معنوی آن را به تصویر می‌کشد، اما در این بین، میراث فرهنگی ناملموس در مقایسه با میراث فرهنگی ملموس، ماندگار، پویاتر و از اهمیت بالاتری برخوردار است.

آثار و ابنیه تاریخی، بعضاً از چرخه‌ حیات خارج می‌شوند، اما میراث فرهنگی ناملموس در تداوم و انتقال خود همواره معاصر شده و نسل به نسل منتقل و منجر به ساخت فرهنگی جامعه خواهد شد. میراث فرهنگی ناملموس در جان و ناخودآگاه مردم و جوامع بروز می‌کند و نمی‌توان در تکوین و یا ضایع کردن آن اراده‌ای را دخیل کرد، به همین دلیل است که همواره سیاحان و گردشگران از گذشته دور تا به حال، همواره از سفر به ایران متحیر می‌شوند، چراکه تجربه ملاقات با ایرانیان متفاوت است، تجربه لقاء فرهنگی که از جنس گفت‌وگو و دلربایی و برخاسته از سنت‌های وابسته به ریشه‌های هویتی این سرزمین است. اصفهان و اصفهانی کیفیتی است از رویای شهر ایرانی‌اسلامی که در دوره صفوی محقق شد و میراث فرهنگی ناملموس در بنیان شهر متجلی گردید.

موضوع مهمی که در ادبیات جهانی در سالیان اخیر تکرار می‌شود، تغییرات اقلیمی و تأثیرات آن در مناطق مختلف کره‌ خاکی است. این موضوع از دو جنبه قابل بررسی است؛ نخست جریانات طبیعی که از زمان خلقت این منظومه زیستی وجود داشته و بشر نقشی در پیدایش آن نداشته است. اما جنبه‌ای که مورد بحث قرار می‌گیرد، تغییرات اقلیمی است که متأثر از مداخلات ما و در واکنش به آن صورت می‌گیرد. پیشینیان و گذشتگان در طول تاریخ الگوی مناسبی را برای ایجاد تعادل پایدار در محل سکونت خود یافته‌ و به هم‌زیستی مسالمت‌آمیزی رسیده بودند که نسل حاضر با هدف غلط‌گیری در طبیعت، اقدام به برهم زدن آن نموده است. الگوی آزموده‌شده‌ای که در قالب میراث فرهنگی ناملموس این سرزمین تعریف می‌شود، بهترین راه برای ادامه‌ طریق و توسعه‌ پایدار است چراکه در دوراهی امتناع از زمینه و از بین رفتن و دیگری معاصر کردن سنت‌ها و اهل این سرزمین شدن، راه دوم منطقی‌تر خواهد بود.

مردم هم به عنوان متولیان و ذی‌مدخلان اصلی، همواره نقش تعیین‌کننده‌ای در نیل به اهداف تعیین‌شده از سوی حاکمیت‌ها و دولت‌ها در جهت گفتمان‌سازی و جریان‌سازی خواهند داشت و از این حیث پرداختن و پررنگ‌کردن نقش فعالان غیردولتی می‌تواند تضمین‌کننده‌ اتخاذ بهترین تصمیم و اجرایی شدن آن در تمامی وجوه باشد. بی‌شک تقویت نقش این بخش از جامعه در حکمرانی مطلوب جهت پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس و همچنین تاب‌آوری در تغییرات اقلیمی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

در بیستمین سال تصویب کنوانسیون پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس، نشست وزین «میراث فرهنگی ناملموس و تاب‌آوری در برابر تغییرات اقلیمی و تأثیرات آن در آسیای غربی و مرکزی، با تأکید ویژه بر نقش فعالان غیردولتی» که به همت مرکز میراث ناملموس تهران برگزار می‌شود، فرصت مناسبی برای همفکری، تبادل تجربیات و آگاهی‌بخشی فی‌مابین کشورهای حوزه‌ آسیای مرکزی و غربی است تا ضمن تحکیم مناسبات منطقه‌ای از مسیر رفیع فرهنگ، سه‌گانه میراث فرهنگی ناملموس، تغییرات اقلیمی و نقش فعالان غیردولتی به بحث گذاشته و نقشه‌ راه صحیحی از هم‌پوشانی اضلاع این مثلث پدید آورده شود.

در پایان ضمن آرزوی اوقاتی خوش برای مهمانان گرانقدری که از کشورهای مختلف در شهر تاریخی اصفهان حاضر شده‌اند، از همکاران پرتلاشم در معاونت میراث فرهنگی بالاخص جناب آقای دکتر دارابی، قائم‌مقام محترم وزیر و معاون میراث‌فرهنگی به عنوان رئیس شورای حکام، سرکار خانم دکتر مومنی رئیس محترم مرکز میراث ناملموس تهران و از همکاری کشور کره جنوبی و مرکز میراث ناملموس مقوله ۲ ایچکپ جناب آقای جی سونگ برای اجرای این پروژه مشترک و همچنین از موسسه باغ پارسی میراث زنده این نهاد عمومی غیردولتی اعتبار یافته‌ یونسکو، سرکار دکتر ژانت بلیک در این همکاری ارزشمند کمال تقدیر و تشکر را به عمل می‌آورم و امید که اهداف برگزاری این نشست محقق گردد.

امروز جهان بر مدار ممتاز فرهنگ و میراث فرهنگی می‎چرخد

قائم‌مقام وزیر و معاون میراث فرهنگی کشور نیز در آیین افتتاح نشست میراث فرهنگی ناملموس و تغییرات اقلیمی با بیان اینکه امروز جهان بر مدار ممتاز فرهنگ و میراث فرهنگی می‎چرخد، بر ضرورت قرارگیری همه دستاوردها و اختراعات بشری در خدمت حفظ و صیانت از این گنجینه فناناپذیر تاکید کرد.

علی دارابی ادامه داد: ما وقتی از میراث فرهنگی تاریخ و تمدن ایرانی و در یک کلام از ایران فرهنگی سخن می‎گوییم، از ملت و تاریخی به قدمت بیش از هفت هزار سال که سابقه سکونت بشری با بیش از یک میلیون سال را در خود جای داده است، سخن می‎گوییم.

معاون میراث فرهنگی کشور با بیان اینکه در ایران تاکنون بیش از یک میلیون اثر شناسایی شده است که از این تعداد نزدیک به ۳۵ هزار اثر به ثبت ملی رسیده‎اند، یادآور شد: از مجموع آثار ملی نیز ۲۷ اثر در فهرست میراث جهانی ملموس و طبیعی و ۲۱ عنصر در فهرست میراث ناملموس به ثبت جهانی رسیده‎اند و به این ترتیب ایران جزو ۱۰ کشور نخست و برتر دنیا جای گرفته است.

دارابی ضمن اشاره به ثبت اخیر کاروانسراهای ایرانی در فهرست میراث جهانی یونسکو که در اجلاس ریاض به اجماع همه کشورهای عضو نیز رسید، تصریح کرد: در ایران بیش از ۱۰۰۰ کاروانسرا داریم که ۷۰۰ مورد آن ثبت ملی و از این میان ۵۴ مورد ثبت جهانی شده اند.

این مقام مسئول در ادامه میراث ناملموس را آن روح شکوفا در گاهواره زمین دانست که می‎تواند به یمن حضور انسان و مواهب سرزمینی، چون مادری مهربان طبیعت را در حدود و ثقور بیکران در نیام پاسداشتی پایدار مصون دارد.

دارابی افزود: امروزه در عصر ارتباطات، سرعت خیره کننده تکنولوژی و دگرگونی مناسبات جهانی، این میراث فرهنگی و به طور مشخص میراث ناملموس است که می‎تواند در گسترش صلح، دوستی، مودت، کاهش منازعات و درگیری ها نقش آفرین باشد و پارادایم میراث ناملموس را به مثابه گفتمان غالب بشری برای عبور از سختی ها، مصائب، چالش‎ها و گسترش مهر، صلح و نوع‎دوستی برای همه ملت‎ها فارغ از نژاد، ملیت و مذهب به ارمغان آورد.

معاون میراث فرهنگی کشور خاطرشان کرد: از همین رو است که اگر در عرصه سیاست و مناسبات خارجی تزاحم و تقابل میان برخی کشورها وجود دارد، اما در عرصه میراث ناملموس همکاری و وفاق جایگزین آن است. تدوین و ثبت پرونده‎های چند ملیتی و مشارکتی کشورها با یکدیگر نمونه بارز این نوع همکاری های سازنده است.

دارابی در بخشی دیگر از سخنان خود بیستمین سالگرد تصویب کنوانسیون حفاظت از میراث ناملموس را به مثابه سندی هوشمند در راستای پاسداری از دستاوردهای عظیم انسان در دانش و فناوری و ترویج ارزش‎های فرهنگی، اجتماعی و هنری خواند و افزود: این امر ما را بر آن داشت تا به این مناسبت نشست میراث فرهنگی ناملموس و تاب‎آوری در برابر تغییرات اقلیمی و تأثیرات آن در آسیای غربی و مرکزی با تأکید بر نقش فعالان غیردولتی را برگزار کنیم.

رئیس شورای حکام مرکز مطالعات منطقه ای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در آسیای غربی و مرکزی ادامه داد: تغییرات اقلیمی، بلایای طبیعی و بحران‎های ناشی از آن را کشورها باید با کمک یکدیگر حل کنند تا سیاره زمین با مخاطرات، بحران ها و خسارت ‎های کمتری به نفع زندگی بشری قابل سکونت و ادامه حیات باشد.

دارابی خاطرنشان کرد: میراث ناملموس ظرفیت پایان ‎ناپذیر و گنجینه بزرگی به عنوان ثروت و دارایی‎های مشترک همه کشورهای عضو است و هنر استحصال از آن برای تاب ‎آوری و تحقق زندگی زیبا انتظار همگانی است.

این مقام مسئول در وزارت میراث فرهنگی در بخشی دیگر از سخنان خود به رابطه معنادار میان اندازه دولت و جامعه مدنی اشاره کرد و افزود: هر قدر اندازه دولت کوچکتر و اندازه جامعه مدنی بزرگتر باشد، این نشانه بارزی از یک حکمرانی مطلوب و مدیریت درست است.

دارابی با اشاره به نقش پیشران سمن ها، سازمان ‎های مردم نهاد و تشکل ‏های غیردولتی در بسیاری از جوامع امروزی افزود: پس هر قدر قدرتمندتر، مستقل‎تر و کارآمدتر باشند به همان میزان برای منافع ملی و مصالح جهانی کاربست بیشتری دارند.

رئیس شورای حکام مرکز مطالعات منطقه ای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در آسیای غربی و مرکزی با بیان اینکه عرصه میراث فرهنگی جایگاه نقش ‎آفرینی فعالان غیردولتی است و قوانین، مقررات و سیاست ‎ها، باید این امر را تسهیل و یاری کند و مدیران و مسئولان عملاً آن را مورد حمایت قرار دهند، اظهار امیدواری کرد که در این نشست سازوکارهای مناسبی برای تحقق این مهم چاره اندیشی شود.

دارابی همچنین با اشاره به برگزاری این نشست در شهر اصفهان افزود: به راستی تصور جهانی بدون ایران، ایرانی بدون اصفهان و اصفهانی بدون نقش جهان بس دشوار است و این است که اصفهان در جهان می‎درخشد.

ارتباط متقابل میان پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس و تغییرات اقلیمی

رئیس مرکز مطالعات منطقه‌ای پاسداری از میراث‌فرهنگی ناملموس در آسیای‌غربی و مرکزی ارتباط متقابل میان پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس و تغییرات اقلیمی را از جمله موضوعات دارای اولویت در اجرای کنوانسیون ۲۰۰۳ برشمرد که می‎تواند در رفاه حال اجتماعات محلی کمک‌کننده و مغتنم باشد.

آتوسا مومنی میراث فرهنگی ناملموس را از ظرفیت‎های بی‎بدیل و به اعتباری حافظه تاریخی زیسته جوامع صاحب هویت امروز برای رسیدن به توسعه پایدار برشمرد و تصریح کرد: میراث ناملموس مولود و روح میراث فرهنگی ملموس تاریخی است که به پشتوانه­ تعامل صحیح انسان با طبیعت از دیرباز، با انتقال بین نسلی و مبتنی بر نیاز انسان در پاسخ به محیط و اقلیم حاکم بر آن، حیات خود را تداوم بخشیده و آن را در دنیای امروز رخ نمون ساخته ­است.

او ادامه داد: آنچه امروز به عنوان میراث ناملموس بشری در جهان برای ایجاد تعادل میان انسان و طبیعت و مواهب سرزمینی طلایه ‎داری می کند، پشتوانه تفکر و اندیشه ­جوامع خالقی است که در ایجاد سازگاری و انعطاف پذیری انسان با سیاره زمین همواره کوشیده‌اند و به یمن وفاق و همگرایی جوامع در تقویت پیوند انسان‎مدارانه­ اقوام بر مدار حیات مانا گردیده و در مسیر رساندن آنها به توسعه و صلح پایدار نقشی بی‎بدیل آفریده است.

مومنی افزود: آنچه منتج به حفظ هویت فرهنگی و دستاوردهای بشری و پیوند فراملیتی می شود، میراث زنده جاری در حیات بشری است که فراتر از مرزها با تکریم فرهنگ های دیگر در عبوری مهرورزانه، با پاسداری از حرمت های باورمندانه و آیینی، ارمغان ‎آورنده صلح میان ملت‎ها شده و راهکارهای ﺧﻠﻖ، ﺑﺎﺯﺁﻓﺮینی، پاسداری ﻭ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ بین نسلی را تضمین می ‎کند.

رئیس مرکز مطالعات منطقه‌ای پاسداری از میراث‌فرهنگی ناملموس در آسیای‌غربی و مرکزی با اشاره به کوران تغییرات اقلیمی و پیامدهای ناشی از آن تصریح کرد: راهکار برون‎رفت از این بحران، رجوع به دانش سنتی و بهره‎مندی از تجارب تاریخی است تا برای پایداری استقرارگاه‎های هویتمند بشری که هزاره‎ها تجربه زیست پایدار را در دل نهان دارد از الگوهای معیشتی مبتنی بر دانش و تجربه بهره ببریم.

او تلاش برای متعادل‏ سازی و برقراری اتصال رئوس مثلت انسان، منابع و طبیعت را ضرورتی حیاتی دانست و رسالت مرکز میراث ناملموس تهران در گردآوری و انتشار اطلاعات در مورد فعالیت‎های پاسدارانه و برنامه‎ریزی برای تدوین روش‎های مطالعه و تحقیق در خصوص پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس با هدف شناسایی و ترویج اقدامات پاسدارانه را خوب عنوان کرد.

مومنی در ادامه گفت: این مرکز علاوه‎ بر اینکه در تلاش است با سایر مراکز مقوله دوم واقع در آسیا در حوزه میراث فرهنگی ناملموس به تبادل تجارب و اطلاعات بپردازد، بر آن شده تا با همکاری مرکز بین‎المللی شبکه‎ سازی و اطلاع‎رسانی میراث فرهنگی ناملموس در منطقه آسیا و اقیانوسیه (ICHCAP) در راستای تقویت انتقال و انتشار میراث فرهنگی ناملموس نسبت به شبکه‎ سازی میان اجتماعات محلی، گروه ‎ها و افراد اقدام کند.

این مقام مسئول در مرکز میراث ناملموس تهران خاطرنشان کرد: این هدف را از طریق اقدام به برگزاری نشست‎های منطقه‎ای و تقویت شبکه های بین المللی و منطقه ای فعال در حوزه تبادل اطلاعات در خصوص پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس با محوریت فعالان غیردولتی پیگیری می‌کنیم.

مومنی ادامه داد: نشست تخصصی مورد بحث در راستای تبادل تجارب و اطلاعات میان کشورهای مدعو، تدوین یک روش پژوهشی و پروژه ‎های آزمایشی و همچنین شناسایی اقدامات پاسدارانه خوب در ارتباط با تغییرات اقلیمی و اثرات آن با مشارکت کشورهای زیرمنطقه آسیای غربی و مرکزی اعم از ارمنستان، ایران، پاکستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکیه و افغانستان با حضور و داوری متخصصان حوزه آسیا و اقیانوسیه از کشورهای کره جنوبی، ژاپن و اندونزی برگزار می‌شود.

او با اشاره به اشتراکات کشورهای منطقه در برخی از آسیب‎های نشأت گرفته از پدیده تغییرات اقلیمی و تأثیرات آن تصریح کرد: همه آنها میزبان عناصری از میراث فرهنگی ناملموس به شکل دانش و کنش‎های سنتی هستند و بنابراین از ظرفیت کمک به اجتماعات محلی برای تقویت تاب‎آوری در مقابل آثار تغییرات اقلیمی و همچنین کمک به آنان برای کاهش تغییرات اقلیمی و در نهایت کمک به پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در مواجهه با تغییرات اقلیمی و اثرات آن برخوردارند.

مومنی ادامه داد: بنابراین فراهم آوردن فرصتی برای کارشناسان این کشورها برای به اشتراک گذاری تجاربشان از طریق ارائه مطالعات موردی و بحث و بررسی پیرامون آنها و در نهایت رصد مشترک آثار تغییرات اقلیمی بر میراث فرهنگی ناملموس و پیشنهاد اجرای پروژه های آزمایشی در کشورهای منتخب با هدف ارتقای آگاهی ‎ها در مورد چگونگی پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس می تواند به ارتقا و تقویت تاب آوری اجتماعات محلی در مواجهه با تغییرات اقلیمی و پیامدهایی چون سیل، دوره‎های طولانی گرمای شدید، خشکسالی، آتش‎ سوزی‎های خودبه خودی، تندباد و گردباد و بالا آمدن سطح آب دریاها منجر شود.

او با بیان اینکه تغییرات اقلیمی بسیاری از عناصر، آداب و آئین‌های مرتبط با میراث فرهنگی ناملموس را به علت جا به جایی حاملان آنها، از بین رفتن منابع طبیعی مهم و همچنین از بین رفتن سبک‎های زندگی اجتماعات محلی و بومی که با آن میراث ملموس و ناملموس مرتبط هستند، تهدید کرده و به مخاطره می‎اندازد، خاطرنشان کرد: فرسایش خاک و تخریب و حتی ناپدید شدن بخش های قابل ‎ملاحظه‎ای از زمین را می‎بایست در نتیجه از بین رفتن منابع طبیعی و به تبع آن جا به جایی افراد را جزء آثار مخرب تغییرات اقلیمی دانست.

تغییرات اقلیمی از مهم‎ترین چالش‎های جهانی

ژانت بلیک، از نویسندگان کنوانسیون ۲۰۰۳ و از مدرسان مورد تائید یونسکو در این مراسم تغییرات اقلیمی را از مهمترین چالش های جهانی در حوزه های مختلف به ویژه میراث فرهنگی ناملموس برشمرد و بر ضرورت همکاری های بین ‎المللی برای پیشگیری و تاب‎آوری در برابر پیامدهای ناشی از آن تاکید کرد.

مدیر موسسه باغ پارسی میراث زنده، که تنها موسسه مورد تائید یونسکو در حوزه میراث ناملموس در ایران است، میراث فرهنگی ناملموس را یک منبع اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کلیدی برای جوامع فرهنگی حوزه میراث ناملموس دانست که کمک می‌کند تا از طریق زندگی بر مبنای پایداری زیست محیطی بتوان به راهکارهایی مناسب برای کاهش و پیشگیری از تاثیرات و سوانح ناشی از تغییرات اقلیمی دست یافت.

او بر نقش دانش سنتی در زمینه‎های مختلف میراث ناملموس اشاره کرد و افزود: دانش سنتی در منطقه آسیای غربی و مرکزی به خصوص در ارتباط با طبیعت و منابع طبیعی بسیار قوی است و ما نیز در سازمان یونسکو تلاش داریم تا در این رابطه اطلاعات مناسبی را از کشورهای منطقه گردآوری کنیم.

دانشیار حقوق دانشگاه شهید بهشتی ضمن ابراز خرسندی از حضور پررنگ تشکل‌‎های مردمی منطقه‎ای در نشست تخصصی زیرمنطقه ای میراث فرهنگی ناملموس و ایجاد تاب ‎آوری در برابر تغییرات اقلیمی، موضوع تغییراث اقلیمی را از چالش های مهم پیش‎روی میراث ناملموس دانست و افزود: تمام تلاش ما این است تا با همکاری بین دستگاه های دولتی و خصوصی بتوانیم به راهکارهایی موثر برای کاهش و تاب آوری در برابر این معضل با بهره گیری از دانش سنتی دست یابیم.

آموزش عاملی کلیدی در کنوانسیون ۲۰۰۳

رئیس مرکز بین‌المللی اطلاع‌رسانی و شبکه‌سازی میراث فرهنگی ناملموس کره (ICHCAP) در آئین افتتاح نشست تخصصی زیرمنطقه‌ای میراث فرهنگی ناملموس و تاب‌آوری در برابر تغییرات اقلیمی و تأثیرات آن در آسیای غربی و مرکزی، با تأکید ویژه بر نقش فعالان غیردولتی از آموزش به عنوان عاملی کلیدی در کنوانسیون ۲۰۰۳ یاد کرد.

جی‌سونگ کیم با بیان اینکه این نخستین باری است که مرکز ایچ‌کپ نشستی را در آسیا برپا می‌کند، افزود: ایچ‌کپ از مراکز مقوله‌ دوم یونسکو است که تحت موافقت‌نامه‌ای میان دولت کره و یونسکو در سال ۲۰۱۱ به‌ منظور پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس منطقه‌ آسیا-اقیانوسیه در کشور کره تاسیس شد.

او از اطلاع‌رسانی و شبکه‌سازی به عنوان دو عملکرد اصلی ایچ‎کپ نام برد و در ادامه گفت: در حال حاضر به تولید محصولات ویدیویی در حوزه‌ میراث فرهنگی ناملموس و همچنین به دیجیتالی کردن داده‌های آنالوگ با هدف ترویج میراث فرهنگی ناملموس از طریق بستری مخصوص برای به‌ اشتراک‌گذاری اطلاعات مشغول هستیم.

کیم با بیان اینکه به این منظور از سال ۲۰۲۰ بستری را برای به ‌اشتراک‌گذاری اطلاعات با عنوان IchLinks ایجاد کرده‌ایم، یادآور شد: به‌ علاوه ما در همکاری با وزارت فرهنگ و سایر نهادهای فرهنگی در ۱۲ کشور در منطقه آسیا-اقیانوسیه به تولید محتوای مرتبط مشغول هستیم.

به گفته او تاکنون ایچ‌کپ حدود ۳۰ نشست زیرمنطقه‌ای شبکه‌ای را با هدف ترویج همکاری‌های منطقه‌ای برای گفت‌و‌گو در مورد مسائل و فعالیت‌های منطقه‌ای و شبکه‌سازی میان ذی‌مدخلان مختلف از جمله متخصصان حوزه‌ میراث فرهنگی ناملموس برگزار کرده است.

این مقام مسئول در کشور کره با اشاره به مشارکت این نهاد در بخش آموزش یونسکو در حوزه همکاری‎های بین‎بخشی، آموزش را عاملی کلیدی در کنوانسیون ۲۰۰۳ خواند و خاطرنشان کرد: از جمله پروژه‌های در دست اجرا در این زمینه پروژه‌ شبکه‌ آموزش عالی (APHEN-ICH) و پروژه‌ آوردن میراث زنده به کلاس درس است که هر دو پروژه به منطقه آسیا و اقیانوسیه تعلق دارند.

کیم از کمک به آگاهی‌افزایی برای عموم از طریق چاپ و انتشار مجله‌ پیام یونسکو، خبرنامه‌های الکترونیکی و کتب دیگر در حوزه‌ میراث فرهنگی ناملموس، رویدادهای مرتبط ناملموس و پروژه‌های حمایتی از جشنواره‌های مرتبط به عنوان دیگر فعالیت‌های ایچ‌کپ نام برد.

او در پایان خاطرنشان کرد: ما همواره آماده شنیدن سخنان متخصصان مختلف هستیم و تلاش می‎کنیم تا با اجتماعات محلی همزیستی مسالمت‌آمیزی داشته باشیم و با ذی‌نفعان و ذی‌مدخلان متعدد همکاری نماییم.

یادآور میشود در این مراسم همچنین پیام سیدرضا مرتضوی، استاندار اصفهان قرائت شد. محمدجعفر فوده؛ نائب رئیس اتاق بازرگانی اصفهان و مژگان ایزدی رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی اصفهان نیز از دیگر سخنرانان این مراسم بودند.

همچنین پیش از آئین رسمی افتتاحیه کارشناسان خارجی حاضر در این نشست به تماشای رقابت سنتی چوگان در میدان نقش جهان اصفهان دعوت شدند.

پنل‌های تخصصی این نشست با حضور ۱۵ تن از متخصصان برجسته جهانی از ۱۲ کشور شامل قزاقستان، قرقیزستان، پاکستان، افغانستان، تاجیکستان، ارمنستان، ترکیه، ایران، ژاپن، کره، اندونزی و فرانسه به مدت دو روز طی روزهای ۲۶ و ۲۷ مهرماه در محل هتل عباسی اصفهان برگزار شد.

میراث فرهنگی ناملموس تعامل انسان با زمین را شهادت می ‎دهد

معاون میراث فرهنگی کشور در مراسم افتتاحیه نشست‌های تخصصی که صبح روز ۲۶ مهرماه در محل هتل عباسی اصفهان آغاز به کار کرد ضمن بیان جایگاه فرهنگ و میراث فرهنگی و ضرورت انتقال بین نسلی آن به ویژه در حوزه میراث فرهنگی ناملموس تصریح کرد: با تلاشی که در دو دهه گذشته در راستای صیانت از هویت فرهنگی ملت‌ها، با استفاده از قوانین الزام‎آور به ویژه پس از الحاق کشورها به کنوانسیون پاسداری از میراث ناملموس صورت پذیرفته است، فرهنگ‌های مشرق زمین نه تنها از هجمه گسترش فرهنگ غرب بیش از گذشته در امان مانده بلکه فرصتی جهانی و اعتباری برجسته برای بروز و ظهور ماندگاری آن در جامعه بین‎المللی فراهم شده است.

این مقام مسئول در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در ادامه افزود: این موضوع صاحبان میراث زنده را برای انتقال بین نسلی بر آن داشته تا از تجارب زیسته یکدیگر در حفاظت از داشته‎های فرهنگی و هویتی خود بکوشند و گاه حتی در این امر رقابتی سازنده برای پیشی گرفتن از یکدیگر را زمینه‎سازی کنند.

علی دارابی با بیان اینکه کشورهای منطقه آسیایی بالاترین پرونده‎های ثبتی ملی و مشترک خود را به عنوان میراث بشری به جهان هدیه کرده‎اند، ادامه داد: از مجموع ۳۰۰۰ میراث ناملموس ثبت‎شده در فهرست ملی کشور و ۲۱ میراث زنده ثبت‌شده در فهرست میراث ناملموس یونسکو، در این میان ۹ میراث ثبتی مشترک را با دیگر کشورهای منطقه در فهرست میراث ناملموس بشری به ثبت رسانده‎ایم و در این عرصه احراز رتبه ششم را برای کشورمان به ارمغان آورده‎ایم.

او با بیان اینکه بدون تردید در پرونده‎های مشترک ضمن تبادل تجارب و احصاء اشتراکات ارزشمند فرهنگی با دیگر کشورها، نقطه عطفی در وفاق و همگرایی و رسیدن به صلح پایدار زمینه‎سازی خواهد شد، تصریح کرد: بیستمین سالگرد تصویب کنوانسیون حفاظت از میراث ناملموس به مثابه سندی هوشمند در راستای پاسداری از دستاوردهای عظیم انسان در دانش و فناوری و ترویج ارزش‎های فرهنگی، اجتماعی و هنریست که راهکار حصول صلح و امنیت حیات انسان را ارمغان می‌دهد و همواره مرجعی معتبر در به یادآوری توان بشر و مواجهات صحیح او در راستای توسعه متداومِ منابعِ در دسترسش بوده است.

او خاطرنشان کرد: امروز که جهان آبستن پدیده‎های ناشی از تغییرات اقلیمی است و با شتابی بی‎امان، نوردی عالمگیر را نشانه گرفته است، می‎بایست پای در راهی صحیح نهاد و با تمسک به میراث زنده و پویای مردم جهان در مقابل خروش زمین و طبیعت، به ظرفیت انعطاف‎پذیری و تاب‌آوری ناشی از قدرت فرهنگ، حیات بشر را از طریق ایجاد تعادل میان انسان، زمین و منابع پایدار نمود.

دارابی با بیان اینکه اکنون زمان استفاده از تجربیات آزمودۀ برهم کنش بشر نسل‌های پیشین و طبیعت است که تاکنون بر مدار انتقال، از نسلی به نسل دیگر بطور کاملاً خودجوش، سیال و نانوشته تا به امروز به دست ما رسیده است، یادآور شد: ما هم اکنون به عنوان صاحبان و حاملان آن در ادامۀ راهِ خود در زندگی می‌بایستی، آگاهانه‌تر و محتاط‌تر و انسان‌مدارتر بدان‎ها رجوع و در مسیر ارتقا و بالندگی و انتقال آن به نسل آتی، گام‎های استوارتری برداریم.

رئیس شورای حکام مرکز میراث ناملموس تهران با بیان اینکه یکی از ظرفیت‌های بی‎مانند و شگفت‎انگیز در برون‎رفت انسان از این کارزا مهلک همانا میراث فرهنگی ناملموس است که با صور پنجگانه‎اش بخش عظیمی از تعامل انسان با زمین را شهادت می‎دهد، بر این نکته تاکید کرد که بازخوانی، تولید و تقویت میراث ناملموس می‎تواند ترسیم‎گر نقشه راهی در این فعل و انفعالات سیاره زمین باشد.

دارابی ادامه داد: یقینا توجه و تلاش حاکمیت و مردم به سهم و نوبه خود در مواجهه با تغییرات اقلیمی و حوادث و سوانح ناشی از آن قابل تقدیر و دلگرم‎کننده است، اما نقش فعالان غیردولتی به عنوان رابطان موثر و کارآمد متضمن قدرتی با توان هم‎افزایی میان جوامع محلی و متولیان دولتی خواهد بود، چراکه این رابطانِ همراه و دغدغه‎مند از سویی در آگاهی‎بخشی برای صیانت از میراث زنده آنها و ترویج میراث ناملموس و از سویی دیگر در انتقال نیاز جوامع به متولیان رسیدگی در بحران‎ها و رساندن حمایت‎های دولتی به مردم تاثیری شگرف و اعتمادسازانه دارند.

او با بیان اینکه تفاوت این نشست با دیگر برنامه‎های مشابه در نقش‎آفرینی نهادهای عمومی غیر‎دولتی است که حلقه زرینی میان مردم و دولت خواهند بود، ادامه داد: امروز بر آنیم تا از واقعیت میراث ناملموس به عنوان قدرت و ظرفیت برتری که در هر تجلی آن، پرچم صلح در اهتزاز است و ادبیات وفاق در لایه‌های آن نمایان است و می‎تواند برای گسترانیدن توسعه پایدار تکاوری ممتاز باشد، دوباره بنگریم و از آن بسان قدرتی نرم و نافذ در برون‎رفت از چالش امروز و در جریان تغییرات اقلیمی راه بهره‌ای متداوم را شامل احوال بشر و این سیارۀ مادر سازیم.

این مقام مسئول افزود: بار دیگر به این ظرفیت مرز نوردِ مقبول نزد بشریت، که تاکنون از طوفان‌های حادثه و خروشیدن‌های بی‎تکرار زمین و طبیعت همچنان بر مدار دل و اندیشه انسان توانسته ادامه حیات دهد، بهره‌ای ممتاز، فراخور اصالت انسان و فلسفه وجودی او بجوییم. برآنیم تا آن را به مثابه شاه کلیدی در گشایش قفل نابرابری‎های ظالمانه در جهان و تلخ‎های مستولی بر ضعیفان و به حاشیه رانده شدن دانش و هویت و ادبیات زندگی آنها که خود دربردارنده تعامل صحیح انسان و طبیعت بوده و راهی دراز را از گذشته تا به امروز سپری نموده و آن را برای نسل امروز باقی گذارده است، بکار ببندیم.

دارابی با بیان اینکه تجلیات پنجگانه میراث ناملموس نزد متخصصین امر قریب به دو دهه است که به طور رسمی و قانونی هویت یافته و در آگاهی‎بخشی مردم جهان، نسبت به داشته‌های ارزشی، هویتی و فرهنگی آنها، نقشی سازنده و اثر بخش را ایفا نموده است؛ ادامه داد: برخی تجلیات میراث ناملموس در این نقطه از تونل زمان حیات بشر می‌توانند در پاسخ به نیازهای روز جوامع ساکن روی کره زمین، خلاقیت‎ها و نوآوری‌های شگفت‌انگیزی را به جهان ارائه کند و بدون نیاز به عبور رسمی از مرزهای جغرافیای جهان، آن را به دور و نزدیک روانه ساخته و جهان را میراث‌دار آن نماید تا از آن، در مسیر زندگی، بهرۀ کافی برده و در توسعه پایدار واقعی نقشی عظیم را بدان سپارند.

همچنین سوزان اشنوتگن، معاون دبیر کل کنوانسیون ۲۰۰۳ در پیامی ویدئویی، جی‌سونگ کیم؛ رئیس مرکز مقوله دوم میراث فرهنگی ناملموس یونسکو در کره جنوبی و آتوسا مومنی رئیس مرکز میراث فرهنگی ناملموس تهران نیز در آغاز این نشست به بیان سخنانی کوتاه در خصوص برپایی این نشست پرداختند.

روز دوم نشست تخصصی میراث فرهنگی ناملموس و تغییرات اقلیمی

پنل اول این نشست به ریاست آتوسا مومنی برگزار شد و علی ‎حاجیلاری رئیس دپارتمان آژانس‎ های بین‎ المللی وزارت امور خارجه و عضو متخصص شورای حکام مرکز میراث ناملموس تهران با موضوع «جایگاه پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس و تغییر اقلیم در چارچوب گسترده‎ تر سازمان ملل متحد»؛ گوهر مناتساکانیان، رئیس سمن کلوپ جوانان سوان و موسس و عضو شورای انجمن ارمنی مشاغل اجتماعی با موضوع «فرهنگی مبتنی بر آب»؛ ساجیدا حیدر وندال، رئیس تاپ از سمن‎ های مورد تائید یونسکو در پاکستان و مدرس جهانی یونسکو در حوزه کنوانسیون ۲۰۰۳ با موضوع «استحصال آب باران و امتزاج پهنه‎های یخی: عناصر میراث فرهنگی ناملموس اجتماعات محلی و برقراری پیوند با طبیعت در مناطق چولستان و کاپلو»؛ گل نارا آیتپائوا، رئیس موسسه AIGINE CRC از سمن‎ ها مورد تائید یونسکو در قرقیزستان و مدرس جهانی یونسکو در حوزه کنوانسیون ۲۰۰۳ با موضوع «دیدگاه ‎های جامعه محلی و شاخص‎های محلی در خصوص تغبیر اقلیم در قرقیزستان: دیدگاه‎ها، مشاهدات، چالش‎ها (ارائه ویدئویی)»؛ رستم مظفروف نائب رئیس کمیته ملی میراث فرهنگی ناملموس قزاقستان با موضوع «مراسم محلی کومیس در قزاقستان: پاسداری از سنن، تغییر اقلیم و توسعه پایدار» از سخنرانان این نشست بودند.

در پنل دوم که به ریاست ژانت بلیک برگزار شد، اوریم اولچر اوزونل، از واحد فولکلور دانشگاه حاجی بایرام والی آنکارا؛ عضو موسسه میراث فرهنگی ناملموس (سمن مورد تائید یونسکو در ترکیه)، رئیس کمیته میراث فرهنگی ناملموس و عضو کمیسیون ملی یونسکو ترکیه و مدرس جهانی یونسکو در حوزه کنوانسیون ۲۰۰۳ با موضوع «مهار میراث فرهنگی ناملموس به عنوان شاهرگ حیات: وضعیت میراث ناملموس در بحران‎های ترکیه»؛ آتوسا مومنی، رئیس مرکز مطالعات منطقه‌ای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در آسیای مرکزی و غربی (مرکز میراث ناملموس تهران) در موضوع «پاسداری از میراث فرهنگی روستایی در گیلان و آثار تغییر اقلیم»؛ قربان‎الدین علمشاه از انجمن عمومی پامیر (سمن مورد تائید یونسکو) خبرنگار و نویسنده در موضوع «مسائل پیرامون پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس و پایداری آن در شرایط تغییر اقلیم در مناطق کوهستانی (نقش انجمن‌های غیردولتی)»؛ محمدتقی محقق؛ دانشجوی دکترای حقوق بین‌الملل دانشگاه شهید بهشتی در موضوع «تغییر اقلیم و پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در افعانستان؛ چشم‌اندازی گسترده‌تر» و میزا عُبید، مهندس معمار و عضو تاپ (از سمن‎های مورد تائید یونسکو در پاکستان) و مدرس جهانی کنوانسوین ۲۰۰۳ یونسکو در موضوع «سوری یاگک و تغییر اقلیم (ارائه ویدئویی)» سخنرانی کردند.

امضای تفاهم‎نامه سه ‎جانبه پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس

در حاشیه روز اول از نشست تخصصی زیرمنطقه ‎ای «میراث فرهنگی ناملموس و ایجاد تاب‎آوری در برابر تغییرات اقلیمی و تاثیرات آن در آسیای غربی و مرکزی» تفاهم‎نامه سه‎ جانبه‎ای میان مرکز میراث ناملموس تهران، مرکز مقوله دوم میراث فرهنگی ناملموس یونسکو در کره جنوبی (ICHCAP) و موسسه باغ پارسی میراث زنده به امضا رسید.

کاترین اعظمی، دبیر نشست تخصصی زیرمنطقه ‎ای«میراث فرهنگی ناملموس و ایجاد تاب‎آوری در برابر تغییرات اقلیمی و تاثیرات آن در آسیای غربی و مرکزی» در ابن باره گفت: این تفاهم‎نامه میان آتوسا مومنی، رئیس مرکز مطالعات منطقه‎ای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس در آسیای غربی و مرکزی یونسکو؛ جیسونگ کیم، رئیس مرکز مقوله دوم میراث فرهنگی ناملموس یونسکو در کره جنوبی و الیزابت ژانت بلیک، مدیر موسسه باغ پارسی میراث زنده و در راستای همکاری‎های مشترک در حوزه میراث ناملموس در منطقه آسیای غربی و مرکزی به امضا رسید.

اعظمی هدف از امضای این تفاهم‎نامه را ارتقای کنوانسیون ۲۰۰۳ یونسکو و اجرای آن در آسیای غربی و مرکزی و تقویت ظرفیت‌ها و همکاری در منطقه برای شناسایی، فهرست‌‌برداری، مستندسازی و مطالعه‌ میراث فرهنگی ناملموس برای ایجاد زمینه‌ مشارکت در جهت پاسداری از این میراث عنوان شد.

به گفته او همچنین پیشبرد و هماهنگ‌‌سازی مطالعات علمی و فنی معطوف به توسعه، مدیریت و ارزیابی معیارهای پاسدارانه برای میراث فرهنگی ناملموس موجود در منطقه و تقویت ظرفیت‌‌ها در آن دسته از کشورهای منطقه که عضو کنوانسیون ۲۰۰۳ هستند، برای مشارکت فعال در اجرای کنوانسیون در سطوح منطقه‌ای و بین‌المللی و به‌ویژه در ارتباط با عناصر میراث فرهنگی ناملموس مشترک موجود در قلمرو دو یا چند کشور منطقه از دیگر اهداف این تفاهم‎نامه است.

نشست ملی میراث فرهنگی ناملموس و تغییرات اقلیمی

نشست تخصصی ملی «میراث فرهنگی ناملموس و ایجاد تاب‎آوری در برابر تغییرات اقلیمی و تاثیرات آن در آسیای غربی و مرکزی با تأکید ویژه بر نقش فعالان غیردولتی» با هدف مروری بر تجارب زیسته مدیران و متخصصان حفاظت و مدیریت میراث فرهنگی کشور برگزار شد. در این نشست آتوسا مومنی؛ رئیس مرکز میراث ناملموس تهران؛ فریدون فعالی، مشاور وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی؛ علیرضا ایزدی، مدیرکل ثبت و حریم آثار و حفظ و احیاء میراث معنوی و طبیعی، مصطفی ده‌پهلوان؛ رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی، رضا سامه؛ مدیر کل دفتر امور پایگاه‌های میراث ملی و مذهبی، فاطمه داوری؛ مدیر کل دفتر حفظ و احیا بناها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی، سجاد انتشاری، دبیرکارگروه استانی احیای زاینده‌رود و شهاب‌الدین نیکمان؛ مدیر موسسه نقش مانا به بحث و گفت‌وگو و تبادل تجارب با موضوع میراث فرهنگی ناملموس و ایجاد تاب‌آوری در برابر تغییرات اقلیمی پرداختند.

روز سوم نشست تخصصی میراث فرهنگی ناملموس و تغییرات اقلیمی

دومین روز از نشست تخصصی میراث فرهنگی ناملموس و تغییرات اقلیمی نیز دارای سه پنل کاری بود که به ترتیب به ریاست گارا مانکاکاریتادیپورا؛ فعال حوزه میراث فرهنگی ناملموس از کشور اندونزی، ژانت بلیک؛ مدیر موسسه باغ پارسی میراث زنده و دانشیار حقوق دانشگاه شهید بهشتی تهران و نوریکو آیکاووا؛ از چهره ­های برجسته یونسکو در حوزه میراث فرهنی ناملموس از کشور ژاپن برگزار شد. ژانت بلیک، اوریم اولچر اوزونل؛ از واحد فولکلور دانشگاه حاجی بایرام والی آنکارا؛ ویمونو پارک، رئیس اداره همکاری و شبکه سازی مرکز بین المللی شبکه سازی و به اشتراک گذاری اطلاعات میراث فرهنگی ناملموس در آسیا- اقیانوسیه (ایچ‎کپ)، جولیت هاپکینز، کارشناس بخش میراث زنده یونسکو در پاریس سخنرانان این نشست بودند. همچنین روز دوم نشست تخصصی زیرمنطقه‌ای «میراث فرهنگی ناملموس و تاب‌آوری در برابر تغییرات اقلیمی و تأثیرات آن در آسیای غربی و مرکزی، با تأکید ویژه بر نقش فعالان غیردولتی» نشست‌های عمومی را نیز به دنبال داشت که کارشناسان حاضر پیرامون موضوعاتی چون برنامه ریزی برای برگزاری یک نشست منطقه‎ای پیگیری پروژه های آمایشی و آزمایشی: تعریف اولیه و بررسی دقیق و شناسایی کشورهای هدف؛ تدوین پیش‎نویس برنامه، تعیین محتوای پرسشنامه پیمایشی، چگونگی دخیل کردن کنشگران غیردولتی در اجرای پروژه پیگیری، چگونگی افزایش مشارکت کنشگران غیردولتی در اجرای کنوانسیون ۲۰۰۳ در زیر منطقه و تائید آنان توسط یونسکو، ارائه گزارش نهایی بیانیه نشست و بررسی اجمالی نکات مهم نشست و تدوین پیش‌نویس توصیه‌نامه نشست پرداختند.

بازدید از عصارخانه شاهی اصفهان

پس از پایان نشست تخصصی زیرمنطقه‌ای «میراث فرهنگی ناملموس و تاب‌آوری در برابر تغییرات اقلیمی و تأثیرات آن در آسیای غربی و مرکزی، با تأکید ویژه بر نقش فعالان غیردولتی» کارشناسان میهمان این نشست به بازدید از عصارخانه شاهی اصفهان دعوت شدند.